آثار و فواید اخلاص
✍ در اسلام برای عمل مخلصانه آثار زیادی بیان شده است که به چند مورد از آن اشاره می شود:
1- پیدایش بصیرت و حکمت:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
ما أخْلَصَ عَبدٌ للّه ِ عزّوجلّ أربَعینَ صباحا إلّا جَرَتْ یَنابِیعُ الحِکمَةِ مِن قَلبِهِ على لِسانِهِ؛
هیچ بندهاى چهل روز متوالى قدم در وادى اخلاص ننهاد جز آن که چشمههاى حکمت و معرفت از قلبش بر زبانش جارى مىشود.(1)
2- تقرّب به خدا:
حضرت علی علیه السلام در این باره می فرماید:
تَقَرُّبُ العَبدِ إلَى اللّه ِ سُبحانَهُ بِإخلاصِ نِیَّتِهِ؛ نزدیک شدن بنده به خدای سبحان به سبب خالص کردن نیت اوست.(2)
3- خضوع تمام ما سوى اللّه در برابر انسان مخلص؛
امام صادق علیه السلام فرمود: إنّ المؤمنَ یَخشَعُ لَه کـلُّ شیءٍ، و یَهابُهُ کلُّ شیءٍ. ثُمّ قالَ: إذا کانَ مُخْلِصا للّه ِ أخافَ اللّه ُمِنه کلَّ شیءٍ، حتّى هَوامَّ الأرضِ و سِباعَها و طیرَ السّماءِ و حِیتانَ البحرِ؛
بىتردید، هر چیز در برابر مؤمن خاشع و خاضع است و همه چیز از او پروا دارند. چنانچه بنده مخلص باشد خداوند ترس او را در دل همه چیز حتى حشرات زمین و پرندگان آسمان قرار مىدهد.(3)
4- امدادهای الهی:
اثر دیگر رعایت اخلاص، یاری، پشتیبانی و امدادهای الهی در زندگی فرد مخلص است. حضرت فاطمه زهرا علیها السلام فرمود: مَن أصعَدَ إلَى اللّه ِ خالِصَ عِبادَتِهِ أهبَطَ اللّه ُ إلَیهِ أفضَلَ مَصلَحَتِهِ؛ کسی که عبادت خالصانه اش را به سوی خدا بالا بفرستد، خداوند بهترین مصلحتش را به سوی او فرو خواهد فرستاد.(4)
5- کفایت امر و درمانده نشدن در کارها؛
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «خداوند عزّوجلّ فرمود: اگر بنده خود را دوستدار اخلاص و خداجوى بیابم اداره امور او را شخصا به عهده مىگیرم (و کار او را به دیگران واگذار نمىکنم)».(5)
6- سعادت و کامیابى؛
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:
أخْلِصُوا أعْمالَکُمْ تَسْعَدُوا؛
«اعمال خود را خالص کنید تا سعادتمند شوید».(6)
📚 منابع:
(1)عیون أخبار الرِّضا، ج2، ص69.
(2) غرر الحکم و درر الکلم، ح4477.
(3) بحار الأنوار، ج69، ص285.
(4) همان، ج70، ص249.
(5)بحارالأنوار، ج82، ص136.
(6) فهرست موضوعی غرر، ص93.
حکمت علوی
🔰 حکمت علوی
🔸 امیرالمومنین (علیه السلام) : مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَةِ، فَلَا یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَ
🔹 کسى که خود را در جایگاه تهمت قرار داد، نباید جز خود را نکوهش کند.
📖 حکمت 159 نهجالبلاغه
🔗 این حکمت از امیرالمؤمنین (علیهالسلام) به ما هشدار میدهد که انسان باید از قرار دادن خود در موقعیتهایی که موجب سوءظن دیگران میشود، پرهیز کند. اگر کسی در شرایطی قرار گیرد که زمینهساز بدگمانی دیگران باشد، نباید دیگران را سرزنش کند، بلکه باید خود را مسئول این وضعیت بداند.
این سخن بر اهمیت رفتار و موقعیتهای اجتماعی تأکید دارد. گاهی افراد بدون قصد بد، در شرایطی قرار میگیرند که دیگران درباره آنها دچار سوءظن میشوند. این حکمت توصیه میکند که انسان باید از چنین موقعیتهایی دوری کند تا از آسیبهای اجتماعی و اخلاقی در امان بماند.
ویژگیهای انسانِ عاقل
🔹 عن الرضا علیه السلام: لا یَتِمُّ عَقْلُ امْرِء مُسْلِم حَتّى تَکُونَ فیهِ عَشْرُ خِصال: أَلْخَیْرُ مِنْهُ مَأمُولٌ. وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ. یَسْتَکْثِرُ قَلیلَ الْخَیْرِ مِنْ غَیْرِهِ، وَ یَسْتَقِلُّ کَثیرَ الْخَیْرِ مِنْ نَفْسِهِ. لا یَسْأَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوائِجِ إِلَیْهِ، وَ لا یَمَلُّ مِنْ طَلَبِ الْعِلْمِ طُولَ دَهْرِهِ. أَلْفَقْرُ فِى اللّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْغِنى. وَ الذُّلُّ فىِ اللّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْعِزِّ فى عَدُوِّهِ. وَ الْخُمُولُ أَشْهى إِلَیْهِ مِنَ الشُّهْرَةِ. ثُمَّ قالَ(علیه السلام): أَلْعاشِرَةُ وَ مَا الْعاشِرَةُ؟ قیلَ لَهُ: ما هِىَ؟ قالَ(علیه السلام): لا یَرى أَحَدًا إِلاّ قالَ: هُوَ خَیْرٌ مِنّى وَ أَتْقى.
🔹 امام رضا علیه السلام فرمودند: عقل شخصِ مسلمان تمام نیست، مگر این که ده خصلت را دارا باشد:
▫️از او امید خیر باشد.
▫️از بدى او در امان باشند.
▫️خیر اندک دیگرى را، بسیار شمارد.
▫️خیر بسیار خود را، اندک شمارد.
▫️هر چه حاجت از او خواهند، دلتنگ نشود.
▫️در عمر خود، از دانش طلبى خسته نشود.
▫️فقر در راه خدایش از توانگرى، محبوبتر باشد.
▫️خوارى در راه خدایش از عزّت با دشمنش، محبوبتر باشد.
▫️گمنامى را از پرنامى، خواهانتر باشد.
🔹 سپس امام(ع) فرمود: امّا خصلت دَهم و چیست دهمى؟ گفته شد: آن چیست؟ فرمود:
▫️احدى را ننگرد جز این که بگوید: او از من بهتر و پرهیزکارتر است.
📚 تحفالعقول، ص443