✅ یا ایها الذین ءامنوا ان جائکم فاسق بنباءٍ فتبیّنوا ان تصیبوا قوماً بجهالةٍ فتصبحوا علی ما فعلتم نادمین (حجرات/6)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر فاسقی برایتان خبری آورد (در باره‌ی آن) تحقیق کنید، مبادا از روی نادانی، گروهی را آسیب برسانید و (بعد) از آنچه کرده‌اید، پشیمان شوید.

🔹 نباء به معنای خبر است و این آیه را به سبب تأکید آن بر بررسی خبرِ فاسق، آیه «نَبَاء» گفته‌اند. در شأن نزول این آیه آمده: پیامبر اکرم(ص)، برای جمع آوری زکات از قبیله بنی المصطلق، ولید بن عَقبه را به سوی آنان فرستاد و مردم به استقبال او آمدند. امّا ولید که با آن قبیله از زمان جاهلیت دشمنی داشت، تصور کرد که مردم برای کشتن او می آیند. او نزد پیامبر(ص) بازگشت و (بدون تحقیق) گفت: آنان از پرداخت زکات خودداری کردند! پیامبر(ص) به خالد دستور داد که به سراغ آن قبیله برود، ولی شتاب‌زده کاری انجام ندهد. خالد پس از تحقیق، برای پیامبر(ص) خبر آورد که این قبیله به اسلام وفادارند و در این هنگام آیه‌ی فوق نازل شد.

🔹 این آیه به مسلمانان هشدار می‌دهد که خبرهای غیر موثّق را نپذیرند و اگر آورنده خبر مورد اطمینان نبود، تحقیق و بررسی کنند. نباء به معنای خبر بزرگ است و شامل اخبار مهم اجتماعی، سیاسی، دینی و … می‌شود. جهالت گاهی در برابر علم است، به معنای ناآگاهی و گاهی برابر عقل است به معنای کار سفیهانه و نابخردانه و در اینجا، معنای اول مورد نظر است. تبیّن به معنای جدا کردن و روشن کردن و تحقیق در مورد خبر است. در این آیه، دو نتیجه برای عجله در پذیرش خبر فاسق و تحقیق نکردن در مورد آن ذکر شده است: برخورد جاهلانه و پشیمانی.

🔸 پیامبر(ص) بعد از این جریان فرمودند: درنگ و تحقیق کردن از سوی خدا و عجله از شیطان است. (بحار، ج68، ص340)
🔸 امام علی(ع) فرمودند: چون خبری شنیدید، آنرا بررسی و فهم کنید، نه اینکه بشنوید و نقل کنید…(نهج البلاغه، حکمت98)
🔸 و نیز فرمودند: بدانید که میان حق و باطل جز چهار انگشت فاصله نیست، باطل آن است که بگویی شنیدم و حق آن است که بگویی دیدم (نهج البلاغه، خطبه141)

⬅️ البته برای گفتن هر دیده و هر حقی، باید جوانب امر را سنجید (منطقهم الصواب)

▪️متأسفانه یکی از بی‌اخلاقی‌ها در جامعه‌ی امروز ما، خصوصاً در فضای مجازی، عمل نکردن به این آیه قرآن است! خداوند ما را به راه قرآن هدایت فرماید. آمین یا رب العالمین